Hoge Werkdruk, Dit Moet Je Weten

In dit blog “Hoge werkdruk, dit moet je weten” staat het begrip werkdruk centraal.
In iedere sector ervaren werknemers een steeds hogere werkdruk. Dat is ook in het onderwijs zo. Al jarenlang prijkt het onderwijs in de bovenste regionen bij allerlei onderzoeken naar werkdruk. Hoe komt dat? Wat gebeurt er als je lang last hebt van een te hoge werkdruk? Kun je er zelf iets aan doen? In dit blog lees je (bijna) alles over een hoge werkdruk.

Waar gewerkt wordt ontstaat werkdruk

Waar werk uitgevoerd wordt, kan werkdruk ontstaan. De mate waarin je binnen je organisatie of team ondersteund wordt om je werk uit te voeren heeft invloed op de werkdruk. Zo kan er bijvoorbeeld onduidelijkheid zijn over taken en rollen, kan er gebrekkige ondersteuning worden geleverd of levert de werkgever weinig mogelijkheden voor een gezonde werk-privé balans. In die gevallen kan de werkdruk toenemen.

Wat zijn de gevolgen van een (te) hoge werkdruk?

Een hoge werkdruk. Zoals gezegd een veel voorkomend fenomeen. In een onderzoek onder 2000 werknemers werden vragen gesteld over werkdruk. Het resultaat van het onderzoek? De helft van de werknemers zegt last te hebben van een groeiende werkdruk. Waar dat door komt?

Volgens 36 % doordat er meer werk is
Volgens 24 % doordat er te weinig mensen zijn
Volgens 21 % doordat er te weinig tijd en een hoge tijdsdruk is
Volgens 12 % doordat er te hoge eisen en verwachtingen zijn

Er moet meer werk met minder mensen worden gedaan. Dat is volgens de werknemers vooral waarom de werkdruk groeit. Maar je kunt ook door andere dingen een hoge werkdruk voelen. Bijvoorbeeld door:

Oorzaken van hoge werkdruk

• Het krijgen van te veel informatie; Ook externe prikkels leiden tot stress. In onze digitale samenleving word je 24/7 overladen met prikkels door je telefoon, door appjes en je deelname aan social media. Deze continue stroom van informatie kan leiden tot stress en overspannenheid. Reden te meer om jezelf bewust te worden van stressbronnen en energiebronnen in je leven, zowel in je werkomgeving als in je privéleven.
• Werkzaamheden die te moeilijk zijn of niet bij jouw ervaring passen; Denk hierbij maar eens aan je eigen begintijd in het onderwijs terug. Waar liep jij tegenaan? Wat moest jij nog leren. Daarbij heeft iedereen zijn talenten en zijn unieke sterke en zwakke punten. Dat je jezelf daarin moet vinden is geen probleem.
• Altijd bereikbaar te zijn; zeker voor jou als schoolleider kan dit een issue zijn. Ik ken leidinggevenden die bovenaan de alarmlijst staan en als eerste gebeld worden in geval van nood. Dit kan duiden op een grote betrokkenheid bij de organisatie maar is het ook echt nodig?
• Onenigheid op je werk; zeker in het onderwijs is de kans op onenigheid steeds latent aanwezig. Of het daarbij gaat over de te varen koers met de organisatie. Vaak liggen situaties op de loer waar je het met elkaar fundamenteel oneens bent. Voor de een geen probleem want die fietst ’s avonds fluitend naar huis en een ander ligt hele nachten wakker over zoiets.
• Overwerken; Vind jij het niet erg om buiten werktijd te werken? Dan ben je niet alleen. 44% van de werknemers uit het hierboven aangehaalde onderzoek zegt dat niet erg te vinden. Een keer overwerken is ook niet erg. Maar let op dat het niet te vaak gebeurt. Werk je te vaak in je eigen tijd? Dan kan de werkdruk te hoog voor je worden. Met alle risico’s van dien. Lees hieronder maar eens verder.

Nog meer gevolgen van een hoge werkdruk

Een hoge werkdruk kan vervelende gevolgen hebben. Is je werkdruk te hoog? En is die druk al een langere tijd te hoog? Dan zijn dit de mogelijke gevolgen:

• Je krijgt last van stress.
• Je krijgt geestelijke klachten. Je kunt niet meer slapen bijvoorbeeld, of je bent heel somber.
• Je krijgt lichamelijke klachten. Je hebt last van hoofdpijn bijvoorbeeld, of je voelt je duizelig, je krijgt maagklachten
• Je raakt overwerkt of overspannen en moet een tijd minder werken.
• Je krijgt een burn-out en kunt een langere tijd helemaal niet meer werken.

Hoe weet ik of mijn werkdruk te hoog is?

Een beetje stress of werkdruk is niet erg. Dat heeft iedereen op zijn tijd en dat hoort er eigenlijk gewoon bij. Maar te veel is niet goed. Heb je vaker last van een hoge werkdruk? En wil je weten of het te veel voor je is? Er zijn verschillende dingen waar je op kunt letten. Bijvoorbeeld:

• Je hebt minder plezier in je werk.
• Je kunt je niet goed concentreren.
• De kwaliteit van je werk is minder goed.
• Je kunt je afspraken niet nakomen.
• Je werkt vaak langer door.
• Je hebt last van lichamelijke of geestelijke klachten.

Heb je ergens last van? Van meerdere dingen misschien? Dan kan het zijn dat de werkdruk op dit moment te hoog voor je is.

Wat kan ik doen als mijn werkdruk hoog is?

Is je werk te veel voor je? Vertel dit dan aan je leidinggevende. Samen kun je kijken hoe je de werkdruk kunt verminderen. Misschien worden je werkzaamheden wel aangepast. Praat je liever eerst met iemand anders? Kijk dan eens of jouw school een vertrouwenspersoon heeft. Je kunt hem of haar om advies vragen.

Heb je geen vertrouwenspersoon? Of kom je er niet uit met je baas? Neem contact op met je huisarts bijvoorbeeld. Deze weet welke rechten je hebt en kan advies geven. Vaak kunnen zij ook vaststellen of je fysieke klachten het gevolg zijn van je hoge werkdruk.

Hoe voorkom ik een hoge werkdruk?

Een hoge werkdruk wil je liever voorkomen. Maar hoe doe je dat? Een paar tips:

Neem voldoende pauze

Neem pauze. Ook als het druk is en je er geen tijd voor denkt te hebben. Af en toe rust nemen is belangrijk. Eigenlijk zou iedere medewerker of leidinggevende zichzelf moeten dwingen om bijtijds pauze te nemen. Als dat jouw situatie is dan plan je een langere pauze na die tijd. Belangrijkste is dat je de pauze neemt.

Weet wat je grenzen zijn

Weet jij wanneer iets te veel voor je is? Hoe goed ken jij jezelf als het gaat om het bewaken van grenzen? Denk na over deze vragen en schrijf de antwoorden voor jezelf op.

• Hoe ben ik bezig?
• Wat zijn mijn grenzen?
• Houd ik mezelf aan die grenzen?
• Wat kan ik doen om op mezelf te letten?
• Is er iemand die me kan helpen?

Denk na over je werkgeluk

Meer werkgeluk kan voor minder werkdruk zorgen. Is er iets wat je niet leuk vindt aan je werk? Misschien zelfs iets wat je ongelukkig maakt? En doe je eigenlijk wel het werk dat bij je past? Het heeft allemaal invloed op je werkgeluk. Als je merkt dat je werkgeluk afneemt is het tijd om eens na te denken over een volgende stap in je carrière. Verandering van werkplek doet in dit kader vaak wonderen. Vooral omdat je op zo’n nieuwe werkplek helemaal vanaf 0 begint. Blanco.

Ook kunnen bepaalde functies of taken tot een hogere werkdruk leiden. Zo hoor ik vaak van leidinggevende terug dat een hoge werkdruk inherent aan hun vak is. Maar is dat wel zo?

Werkstress

Wanneer je langdurig wordt blootgesteld aan werkdruk, kan er werkstress ontstaan. Nu is een beetje stress niet per se negatief. Als je bijvoorbeeld een presentatie moet geven, is een gezonde vorm van spanning heel normaal. Het vormt een prikkel die aanzet tot actie, het houdt je scherp en zorgt dat je extra je best doet.

Pas wanneer er meer stress ontstaat dan je aan kunt en er onvoldoende herstelmomenten zijn, kun je gezondheidsklachten ontwikkelen. Er ontstaan negatieve gevoelens en reacties op zowel lichamelijk, psychisch als gedragsmatig niveau. Als je niet uitkijkt, kunnen deze symptomen ervoor zorgen dat je in een burn-out terecht komt.

Maar bovenal is het voor de medewerker met een burn-out ontzettend vervelend. Niet alleen duurt een gemiddelde burn-out drie maanden en is werkhervatting vaak pas weer aan de orde na zes tot acht maanden. Ook zijn de gevolgen op fysiek, emotioneel en sociaal niveau allerminst prettig te noemen.

Wat is een burn-out?

Er bestaat in de psychiatrie geen officiële diagnose voor een burn-out en huisartsen geven verschillende benamingen aan diagnoses. Heb je te maken met symptomen die overduidelijk duiden op een burn-out, kan het goed gebeuren dat je huisarts zegt dat een burn-out niet bestaat. Daar sta je dan, met je klachten.

De LESA(Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak) -richtlijn helpt je gelukkig een handje verder. Voldoe je aan de volgende vier criteria, dan is er sprake van overspanning:

1. Ten minste drie van de volgende klachten:

• vermoeidheid
• gestoorde of onrustige slaap
• prikkelbaarheid
• niet tegen drukte/herrie kunnen
• emotionele labiliteit
• piekeren
• gejaagdheid
• concentratieproblemen
• vergeetachtigheid

2. Gevoelens van controleverlies en/of machteloosheid

3. Duidelijke beperkingen in je functioneren

4. Symptomen zijn niet uitsluitend toe te schrijven aan een psychiatrische                      stoornis
(Bron: LESA Overspanning en burn-out)

Voldoe je aanvullend aan de volgende drie criteria, dan duidt dat op een burn-out:

• Er is sprake van overspanning (dus alle 4 voorgaande criteria).
• De klachten zijn meer dan zes maanden geleden begonnen.
• Gevoelens van vermoeidheid en uitputting staan sterk op de voorgrond.

(Bron: LESA Overspanning en burn-out)

Symptomen van een mogelijke burn-out

Voorkomen is beter dan genezen. Wanneer je symptomen al in een vroeg stadium herkent, kun je eerder ingrijpen en een burn-out – hopelijk – voorkomen. Symptomen kunnen ontstaan op verschillende niveaus:

Fysiek, Cognitief, Emotioneel of Gedrag

Onder Fysiek worden dan de volgende klachten geschaard:
Spanningsklachten in nek of schouders, onverklaarbare pijntjes, hoofdpijn, verlies van libido, steeds verkouden worden, hartkloppingen

Bij cognitieve problemen kun je denken aan:
Concentratieproblemen, alleen het negatieve kunnen zien, je zorgen maken of piekeren, geheugenproblemen, moeilijker beslissen/veel twijfelen, veel gedachten/een onrustig hoofd

Emotionele problemen kenmerken zich door:
Gespannen gevoel / opgefokt zijn, irritatie / een kort lontje, gedeprimeerd of ongelukkig gevoel, eenzaamheid, emotionele wisselvalligheid, chagrijnig zijn

Terwijl gedragsproblemen zich laten zien door:
Uitstelgedrag, jezelf afzonderen, te veel of te weinig eten, te veel of te weinig slapen, excessief alcohol- of drugsgebruik, zenuwtics (bijvoorbeeld nagelbijten)

Wat kun je doen aan een burn-out?

Als je bovenstaande symptomen herkent, is het belangrijk beter inzicht te krijgen waar deze stress precies vandaan komt. Welke onderdelen in je leven of in je werk geven je veel stress? Wees hier ook volstrekt eerlijk in. Het heeft geen enkele zin om jezelf voor de gek te houden of zaken minder erg te maken of te bagatelliseren.
En waarvan krijg je juist veel energie? Zorg ervoor dat je manieren vindt om je eigen energie, veerkracht en vitaliteit te herstellen. Neem bijtijds je pauze. Ga sporten. Zorg voor een weekend zonder werk zaken. Dat soort dingen.

Het omgaan met (de symptomen van) een burn-out heeft voor een groot gedeelte te maken met bewustwording. Niet alleen van factoren die zorgen voor stress, maar ook van hoe jij met stress en stress verhogende gedachten om gaat.

Waarden en drijfveren

Ook kun je voor jezelf eens na gaan wat jouw waarden en drijfveren zijn. Zijn de keuzes die je maakt in je privéleven en op je werk daar een weerspiegeling van? Of kun je wellicht andere keuzes maken die daar wel op aansluiten en je juist energie geven in plaats van kosten? Heb jij dit als leidinggevende al weleens gedaan? Heb jij je waarden en normen al eens op een rijtje gezet en deze vergeleken met hoe je nu bezig bent? Je hebt geen idee hoeveel leidinggevenden zich hier niet bewust van zijn. Met soms ernstige gevolgen.

Zoals al gezegd is werkdruk vaak ook een persoonlijke beleving. De een kan er makkelijker mee omgaan dan een ander. Als je leidinggevende bent dan weet je ook dat je een baan hebt die zich niet laat vangen tussen 9.00 en 17.00 uur. Dan weet je dat er meer gevraagd wordt. Maar is dat meer dan eindeloos? Zoals veel leidinggevenden op dit moment ervaren?

Ook jouw baan van leidinggevende brengt werkdruk met zich mee en daar is niets mis mee. Het wordt pas een probleem wanneer werkdruk overgaat in werkstress of een burn-out. Dan is er structureel iets mis in de balans tussen werk en privé. Dan moet er iets veranderen. Wil jij samen met mij eens bekijken hoe jij er voor staat en wat je kunt doen? Neem dan contact met me open we gaan samen aan de slag.