Waarom leidinggevenden slechte leiders zijn is niet zo eenvoudig te beantwoorden. In een eerder artikel heb ik al eens stil gestaan bij het leiderschap. Daarin heb ik ook de conclusie getrokken dat het lastig is om goed leiding te geven aan een organisatie. Even los van de vraag wat dan goed is. Waarom is dat nou zo? En wat is de rol van de leidinggevende in dit proces? In dat artikel gaf ik duidelijk aan dat de rol van de leidinggevende essentieel is in het succes van de organisatie. Waarom zijn veel leidinggevenden slechte leiders?
Een manager…
Wat is eigenlijk het verschil tussen managen en leidinggeven, of tussen een manager en een leider? De managementliteratuur staat bol van de verschillen en overeenkomsten tussen management en leiderschap. Jammer genoeg ook van de haaks op elkaar staande definities. Hieronder een veel gebruikt verschil tussen managers en leiders, afkomstig uit het populaire boek De tools van leiderschap van Max Landsberg
Een manager:
- Doet de dingen goed
- Concentreert zich op het heden
- Streeft naar ordening
- Beperkt risico’s
- Laat zich meer leiden door rede dan door gevoelens
Herkenning
Toen ik deze opsomming las kon ik me niet aan de indruk onttrekken dat dit eigenlijk gaat over heel veel leidinggevenden. Natuurlijk zijn er leiders die zich in deze opsomming niet herkennen. Ik zou bijna zeggen gelukkig maar.
Maar heel veel leidinggevenden zijn vooral met de bovenstaande zaken bezig in hun dagelijkse werk. En dan vergeet ik gemakshalve nog even de “waan van de dag” waar veel leidinggevenden last van hebben. En feitelijk zijn deze dus meer aan het managen dan aan het leiden! Want met het streven naar ordening kun je erg druk zijn. Zeker als dingen zomaar gebeuren.
Een leider…
Volgens Max Landsberg is een leider iemand die:
- De goede dingen doet
- Toekomstgericht is
- Houdt van verandering
- Risico’s neemt
- Zich laat leiden door zowel rede als gevoelens
Het grootste probleem dat ik in mijn werk met leidinggevenden ervaar is dat toekomstgerichte. Ik ken niet veel leiders die echt toekomstgericht bezig zijn. Ze hebben vooral hun focus op het hier en nu. Nou kan dat natuurlijk aan mij liggen maar ik geloof er meer in dat dit een veel voorkomende trend is. Want hoeveel leiders zijn er die vanuit visie hun doelen aan het realiseren zijn? Ik hoop heel veel maar mijn praktijk leert soms anders.
Waarom leidinggevenden slechte leiders zijn
“Beste René, het is zeker niet eenvoudig om een goede schoolleider te zijn. Het is fijn om een rol aangenamer te maken, maar nog prettiger als het aangenamer wordt doordat je de juiste dingen doet. Ik heb als bestuurder ervaren dat schoolleiders zich te weinig bewust zijn dat hun rol zeer veelzijdig is en dat je constant moet schakelen tussen strategisch, tactisch en operationeel niveau. Je bent een teamcoach, organisatiemanager, ondernemer, communicatieve verbinder en spin in het onderwijskundig web. Deze aspecten moet je planmatig en ook beleidsmatig effectief managen.
En daar gaat het juist heel vaak fout. We denken dat afspraken worden uitgevoerd…. maar we maken er teveel en verliezen ze uit het oog in de waan van alledag. Structuur, cultuur van samenwerking en monitoring zijn de belangrijkste elementen om samen succesvol te worden. En juist in het primair onderwijs is dat vaker plaksel dan sterke lijm. Daarom lukken veel vernieuwingen niet en lijkt de rol van schoolleider zo lastig. Beperkte keuzes en focus houden op doelen en uitvoering, dat maakt schoolleiderschap eenvoudiger en daarmee ook aangenamer in mijn optiek”.
De Onderwijsinspectie aan het woord
Ook de Onderwijsinspectie beschrijft heel duidelijk wat ze verstaan onder een goede schoolleider:
“Schoolleiders zijn van groot belang voor de onderwijskwaliteit. Leidinggeven aan ontwikkeling en verbetering van het onderwijs en het creëren van een professionele cultuur om dit met elkaar te bereiken, vormen de kern van hun vak (Onderwijsraad, 2018b). Inspecteurs zien hoe schoolleiders het verschil kunnen maken voor leraren en leerlingen. Een goede schoolleider formuleert vanuit een duidelijke visie concrete gedeelde doelen, organiseert het samen leren van de leraren om deze doelen te bereiken en evalueert of de doelen bereikt worden. (arcering van mij). Het toenemende aantal vacatures voor schoolleiders brengt daarom grote risico’s met zich mee voor de onderwijskwaliteit. Zonder de schoolleider in deze rol gaan de lessen wel door, maar is de kans op verwatering van koers en kwaliteit groot”
Inspectie wil leiders
Dit citaat uit het rapport “De Staat van het Onderwijs”(2019) geeft duidelijk aan dat de inspectie leiders wil in het onderwijs. En geen managers. Vooral het toekomstgerichte aspect komt duidelijk naar voren.
Het antwoord op de vraag waarom het zo moeilijk is om en met de een professionele cultuur op school te realiseren zou dus weleens kunnen samenhangen met de kwaliteit van het leiderschap op de school. Of misschien in het beter om te zeggen met de kwaliteit van het aanwezige management. Want veel schoolleiders zijn goede managers maar waardeloze leiders.
Helemaal niet bezig met visie, doelen, het organiseren van het leren van leraren en de evaluatie van de doelen. Deze schoolleiders worden geleefd door de waan van de dag. Zijn alleen aan het overleven en al blij dat de dag er weer op zit. Zij zijn de school aan het managen, niet aan het leiden. En dat is jammer…
Wil jij met jouw leiderschap aan de slag? Start hier dan eens.
